การศึกษาไทยในอดีตมีรากฐานมาจากวัดและวัง โดยพระสงฆ์และนักปราชญ์ราชบัณฑิตเป็นผู้ทำหน้าที่ถ่ายทอดความรู้ การเรียนการสอนในวัดเน้นการอ่านออกเขียนได้ ความรู้ทางพระพุทธศาสนา และศิลปวิทยาการต่างๆ ส่วนในวังจะเน้นการศึกษาสำหรับเจ้านายและขุนนาง เพื่อรับราชการและบริหารบ้านเมือง
การเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของระบบการศึกษาไทยเกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ที่ทรงปฏิรูปการศึกษาตามแบบตะวันตก มีการจัดตั้งโรงเรียนหลวงแห่งแรก และโรงเรียนฝึกหัดครูเพื่อผลิตครูอย่างเป็นระบบ นับเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาวิชาชีพครูอย่างเป็นทางการในประเทศไทย
การพัฒนาวิชาชีพครูมีความก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะหลังการประกาศใช้พระราชบัญญัติครู พ.ศ. 2488 ที่กำหนดให้มีการจัดตั้งคุรุสภาเป็นองค์กรวิชาชีพครู มีการกำหนดมาตรฐานวิชาชีพ การออกใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ และการพัฒนาครูอย่างเป็นระบบ ต่อมามีการยกระดับการผลิตครูจากระดับประกาศนียบัตรวิชาการศึกษาเป็นระดับปริญญาตรี และมีการพัฒนาหลักสูตรการผลิตครูให้สอดคล้องกับความต้องการของสังคม
ในยุคปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีและสังคมส่งผลให้บทบาทของครูเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก จากผู้ถ่ายทอดความรู้เพียงอย่างเดียว กลายเป็นผู้อำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ (Facilitator) ผู้ออกแบบการเรียนรู้ (Learning Designer) และผู้สร้างแรงบันดาลใจ (Inspirator) ครูต้องพัฒนาทักษะการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล การจัดการเรียนการสอนแบบผสมผสาน (Blended Learning) และการสร้างนวัตกรรมทางการศึกษา
ความท้าทายของครูในยุคดิจิทัลมีหลายประการ ทั้งการปรับตัวให้ทันกับเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การจัดการเรียนการสอนที่ตอบสนองต่อทักษะในศตวรรษที่ 21 การรับมือกับพฤติกรรมและวิธีการเรียนรู้ที่เปลี่ยนไปของผู้เรียน รวมถึงการสร้างสมดุลระหว่างการใช้เทคโนโลยีกับการรักษาความสัมพันธ์และการพัฒนาทักษะทางสังคมของผู้เรียน
นอกจากนี้ ครูยังต้องเผชิญกับความท้าทายในการพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะที่จำเป็น เช่น ความคิดสร้างสรรค์ การคิดวิเคราะห์ การทำงานร่วมกับผู้อื่น และการเรียนรู้ตลอดชีวิต รวมถึงการปลูกฝังจริยธรรมในการใช้เทคโนโลยีและการรู้เท่าทันสื่อดิจิทัล
การพัฒนาวิชาชีพครูในอนาคตจำเป็นต้องมุ่งเน้นการสร้างครูที่มีความสามารถในการบูรณาการเทคโนโลยีกับการเรียนการสอน มีความเข้าใจในธรรมชาติของผู้เรียนยุคใหม่ และสามารถพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องเพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
วิชาชีพครูไทยได้พัฒนามาอย่างยาวนาน จากการเรียนการสอนในวัดและวัง สู่ระบบโรงเรียนสมัยใหม่ และกำลังก้าวสู่ยุคดิจิทัลที่ท้าทาย แต่สิ่งที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงคือความสำคัญของครูในฐานะผู้สร้างอนาคตของชาติผ่านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้มีคุณภาพ